XOSÉ ALBERTE NA EXPO ZARAGOZA 2008

Xosé Alberte López, Xornalista Pontés de 26 anos, introdúcenos na Exposición Universal de Zaragoza, onde él traballa no Departamento de Prensa.

PREME AQUI PARA VE-LO VIDEO

Ramón Varela: "O enchido actual do lago das Pontes paréceme que non é o correcto"

ENTREVISTA PUBLICADA NO XORNAL COMARCAL PEGADAS NO NÚMERO DE XUÑO DE 2.008

Ramón Varela Díaz, catedrático de Bioloxía e Xeoloxía e doutor en Bioloxía, segue a ser unha das referencias do ecoloxismo galego na actualidade. Loitador incansable,Varela é autor da tese "A contaminación atmosférica en Galicia", traballo que no puido ler na Universidade de Santiago e que si foi aceptada pola Universidade Autónoma de Madrid, obtendo a máxima cualificación. Con él falamos ao respecto do actual proceso de enchido do oco da mina das Pontes e as problemáticas que este pode xerar na comarca.

Como ben sabe o enchido do oco da mina das Pontes xa se está a producir. No horizonte agárdanos o que será un dos maiores proxectos ambientais levados a cabo na nosa comarca nos últimos anos. Que eivas pensa vostede que presenta o actual proxecto do lago da mina das Pontes?

Ben, existen efectivamente varios problemas, uns relacionados co que é o medio físico e outros relacionados co medio ambiente. Co que respecta ao medio físico, hai que dicir que existe unha falla no lugar que ocupa a mina, que está aí dende fai millóns de anos inactiva na maior parte, pero que tivo unha actividade en épocas históricas, fai 2.500 anos aproximadamente. Esta falla que pasa polo Pedroso, As Pontes e Muíño Novo e que se extende en 55 kilómetros, pode ter actividade e pode provocar terremotos. Entón atopámonos que en canto se encha o oco de auga, debido á presión hidrostática, pode lubrificarse a falla e provocar terremotos. É evidente que este é un perigo certo que pode existir. Isto a nivel de medio físico. E logo a nivel ambiental, hai outros problemas como a humidade que pode crear, e ao mesmo tempo o problema e as repercusións que pode traer para as augas do río Eume. A miña opinión é que debería facerse un estudo ecolóxico de todo o entorno, estudo do impacto que pode producir o enchido desta forma e ao mesmo tempo sacar as conclusións, é dicir se merece a pena facer esta obra, en función das consecuencias negativas que pode traer.

Fálase de que un dos fáctores esenciais para obter unha correcta calidade das augas é o ritmo de enchido, que no caso de ser prolongado sería máis prexudicial para a calidade da auga. Cal é a súa opinión ao respecto?

Ben, coido que non debemos xogar con aspectos que na natureza non están comprobados. Refírome a que, se ben hai algúns exemplos de lagos que se crearon a partir de minas abandoadas, son todos exemplos que non son comparables ao que temos na actualidade aquí, pois teñen só a décima parte do tamaño que ten o oco das Pontes. Neste caso concreto, non hai ningunha experiencia no mundo onde se enchera un oco tan grande con estas condicións ambientais. Polo tanto se sae mal, non se poderá dar marcha atrás, no sentido de que non se vai a poder baleirar a auga, que sería demasiado ácida e traería problemas, e podería producirse problemas a nivel de ecosistema na ría. Entón a cuestión fundamental reside en que é preferible antes de comezar a facer as cousas, facelas con garantía. A calidade das augas terá que ser controlada por parte da Administración, por que a empresa o que fai é abandoar o proxecto unha vez que está cheo o furado e pasarllo á Administración. Polo tanto no futuro correremos todos cos gastos que poida levar consigo o control desa posible contaminación, e iso será un efecto máis que nos vai a deixar esta industria. Non é certo que non haxa alternativas, o enchido actual do lago paréceme que non é o correcto, tal e como o pretende facer a empresa, esa é a cuestión.

Fálase tamén das posíbeis modificacións do clima da zona debido á gran masa de auga que albergará o futuro lago. Como pode chegar a repercutir en constantes ambientais como a temperatura, a humidade e outros fenómenos asociados?

Ben, hai que ter en conta que estamos nunha zona de vacía e rodeados de montañas o que crea unhas condicións determinadas. A gran evaporación que se pode dar no lago nesas condicións, vai a repercutir nun aumento da humidade relativa, podéndonos atopar un ambiente cunha maior humidade da que existe na actualidade, e isto vai a traer repercusións negativas. Sábese despois da experiencia dos grandes encoros galegos, como o caso de Belesar ou de Castrelo de Miño, que antigamente nas zonas próximas aos encoros os agricultores tiñan que utilizar tres veces o sulfato para atacar o mildeo das viñas, e agora cos encoros xa construidos, en vez de tres veces necesitan aplicar ata oito veces o sulfato. Isto explícase por que as pragas como os fungos propáganse moi ben en condicións de humidade, polo que un aumento de temperatura cunha maior humidade na zona, serían as condicións perfectas para que proliferasen algunhas enfermidades, parásitas e vexetais. Pero ao mesmo tempo tamén podería repercutir na saúde das persoas pois veríanse agudizados algúns dos problemas relacionados co asma, a bronquite, os enfisemas e outros, de tal xeito que repercuta na saúde sobretodo dos nenos e das persoas maiores, que son o grupo máis sensible aos problemas respiratorios.

Como ben sabe o último dos mellores bosques atlánticos conservados alberga un treito deste río. Como pensa que pode afectar ás Fragas do Eume unha baixada no caso de seca, do caudal do río? E nos bancos marisqueiros da ría de Pontedeume?

Hai que ter en conta que esa auga áceda que se vai a producir no futuro lago en contacto coa pirita, vai a provocar a transformación dos sulfuros en sulfatos e polo tanto vaise a producir unha baixada do pH. É dicir que sí se verán afectadas as Fragas do Eume dalgunha maneira o que repercutirá negativamente nun espazo natural importante, repercutirá na calidade das augas do río Eume, repercutirá na calidade das augas da ría de Pontedeume e evidentemente repercutirá incluso, na saúde dos habitantes que están nas zonas próximas. Por qué? Pois por que aí vai a haber unha evaporación importante e unha humidade e iso vai a proliferar o aumento de pragas no campo, así como repercusións a nivel de enfermidades respiratorias como asma e bronquitis que poden afectar á poboación.

Que especies animais e vexetais poderíamos atopar nun futuro lago de seguirse co proxecto actual?

Eu non me atrevo a dicir o que vai a haber aí por que pode ser un lago morto tranquilamente. Se non hai garantías de que as augas teñan unha calidade determinada e de que esa auga sexa similar á do río Eume -e iso vai a ser bastante dificil-, é evidente que non podemos dicir que especies vai a haber aí. Ao mellor é un lago morto. Pódese dar a circunstancia de que sexa así. A evolución da calidade das augas tampouco se mira no primeiro momento, é dicir ao cabo de catro ou cinco anos, senón que hai que vela co paso do tempo, pois nun primeiro momento pode parecer que as cousas funcionan con normalidade e calidade, e despois a medio ou longo prazo pódense chegar a dar uns problemas importantes. O máis normal é que xa comecen os problemas dende o principio.

Logo de que a calidade da auga sexa a axeitada e a rexeneración do entorno esté completa, o control do lago pasará a Augas de Galicia. Como pensa que pode repercutir este traspaso de competencias no futuro?  

A cuestión é que a nivel privado sabemos que non existe un control, pero que a nivel público ese control tampouco se dá. A proba é que moitos dos nosos ríos están contaminados, hai zonas de praia que están contaminadas, hai falta de depuración de augas residuais en moitos concellos e é unha competencia municipal e da administración pública. É dicir que nos atopamos que hai unha empresa que busca gastar o menos posible na solución dun problema creado pola propia empresa e a Administración acepta que ese problema se lle traspase a ela, o cal tampouco é garantía de que se vaia a realizar un control exhaustivo. Eu non entendo moi ben como a nivel público se pode aceptar un compromiso desta índole, pois isto traerá consigo que no futuro terá que haber un control exhaustivo e reparar o que a empresa estivo deixando mal. Isto recaería despois na Administración que tería que solucionalo, cando foi un problema creado por unha empresa privada. Atopámonos pois no punto de inicio, é dicir, como unha empresa privada logo de sacar uns benefizos tan grandes como tivo,    -nos anos 90 acadaba uns benefizos netos de 40.000 millóns de pesetas-, agora poida estar escatimando a nivel económico a solución dun problema, que realmente non significa nada para o imperio que é esa mesma empresa. Penso que a Administración non debe pagar o custe da empresa privada, cos custes sociais que isto implica e cos custes económicos, claro.

Segundo os responsábeis do proxecto de rexeneración da escombreira, este é un dos exemplos europeos de rexeneración ambiental polo que destruir ou desfacer esta escombreira hoxe en día sería tirar os cartos que se invertiron para rexenerar esa zona. Que opinión ten vostede ao respecto?

Eu penso que a empresa actuou moi á lixeira, dende o punto de vista de que ela fixo o que lle pareceu coa escombreira, pois creou unha montaña artificial onde non a había por un lado, e por outro creou un foso onde antes non o había, ou sexa dous problemas distintos. A súa obriga tal e como establece a lei, é a de devolver os materiais que se sacaron dun lugar ao seu lugar de orixe, sempre que se poida. Neste caso o lugar que lle corresponde é o oco da mina. Pódese amortiguar o foso que produciu, cos escombros que depositou facendo a montaña. Isto é o que tiña que facer agora, trasladalo de novo, pero como á empresa lle resulta máis barato coller e abrir para que lle entre auga directamente do Eume é o que pretende facer, non é máis que unha cuestión de custes da empresa, trasladándolle o problema á Administración. Ao final é iso, enténdase da maneira que se entenda, e todo o demais son xustificacións do mundo, chamémoslle entre comiñas “científico” que máis ben é anticientífico, por que intenta xustificar o inxustificable. Non se pode xustificar neste momento unha alternativa como esta baixo ningún concepto e o que parece xa inconcebible é que os que dalgunha maneira teñen unha información científica distinta, que nin sequera se lles escoite, este é o caso do Instituto de Xeoloxía da Coruña que nin sequera a Administración se lle pon ao teléfono.    

As lagoas artificiais 'secuestran' o CO2

Un estudo con partipación española asegura que este tipo de balsas absorbe máis dióxido de carbono cos bosques,e tanto coma os océanos

Ata o de agora foran desprezadas, pero realizan un traballo importante de mitigación do cambio climático. Os estanques agrícolas, creados polo home para fornecer auga aos campos de regadío, absorben máis dióxido de carbono que os bosques, e tanto como os océanos. E trátase de cantidades nada desdeñables, segundo un estudo liderado pola Universidade de Iowa (EEUU) e publicado en Global Biogeochemical Cycles. O investigador do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) Carlos Duarte, quen participou neste estudo, apunta que a taxa de captación das presas agrícolas é mil veces superior por metro cadrado á dos océanos, e de 20 a 50 veces maior á dos bosques.

é a primeira vez que se realizaron medicións nestas infraestruturas. "Son sistemas acuáticos pequenos, que ata agora non se tiveron en conta, pero que contribúen a mitigar nunha medida modesta pero importante o cambio climático", apunta Duarte. Os estanques artificiais secuestran cada ano 150 millóns de toneladas de carbono, unha cifra similar á que se almacena nos océanos.

Para realizar o estudo, os investigadores realizaron medicións da cantidade de carbono que absorberon as balsas de EEUU durante os últimos 10 anos e revisaron os informes con medidas puntuais de diversos países. "Fronte aos lagos naturais, os estanques teñen unha maior capacidade de captación de carbono polo propio uso das balsas, ás que tamén acode gañado, e que están enriquecidas con nutrientes, polo que a produción fotosintética é maior", explica Duarte.

A taxa de acumulación de sedimentos na piscina é moi alta, polo seu propio uso, e como consecuencia a súa vida útil é curta. Unha vez que se deixa de empregar para regadío, o ideal é que se abandone, e que se escave unha nova. Duarte indica que un dos prexuízos é que se drague, xa que os sedimentos que atrapan ao CO2 removeríanse e liberaríase o dióxido de carbono.

No mundo hai 304 millóns de lagoas naturais e balsas agrícolas, que cobren uns 4,2 millóns de km2. España carece dun inventario destas lagoas, unha materia pendente para o que podería perfílase como unha nova solución para salvar o clima.

Incorporar os estanques no "post-Kioto'

Dada a importancia destas balsas, o investigador do Instituto Mediterráneo de Estudos Avanzados (CSIC-Universidade das Illas Baleares) Carlos Duarte afirma que se deberían incorporar no próximo réxime internacional de redución de emisións, tras o Protocolo de Kioto en 2012, como sumidoiros de dióxido de carbono.

Os encoros agrícolas absorben en torno ao 5% das emisións e iso debería recollerse na lexislación. "Deberíase incorporar como sumidoiro e, ata, dentro do conxunto de créditos de carbono, que se computaría á agricultura", indica Duarte. Os lagos artificiais terían a mesma consideración que os bosques, como captadores.

Artigo do diario Público

Cap'Découverte, unha reconversión mineira única en Europa

Cap'Découverte é un lugar único en Europa. Trátase dun Parque de Atraccións resultado do proxecto de rehabilitación da antiga mina de carbón ao aire libre situada no municipio de Carmaux, no departamento de Tarn e na rexión de Mi-Pyrénées, e que foi reconvertida nun centro multiocio cun anfiteatro espectacular de 1.300 m de diámetro e 230 m de profundidade e exclusivamente dedicado ao ocio. 

O espazo dispón de 650 hectáreas de natureza, onde practicar un sinfín de actividades deportivas, musicais e culturais.

O proceso de Cap'Découverte nace da vontade dos políticos e das forzas vivas da súa rexión, capitaneados por Paul QUILES, que pretendía realizar unha ambiciosa reconversión da antiga mina de carbón ao aire libre de Carmaux. 

En 1995, comezouse a elaborar o esquema de redespliegue económico de Carmausin.

 
En 1997, a convocatoria dun Concurso Internacional de Ideas deu como froito a aparición dunha serie de proxectos de valorización da zona da Grande Découverte (o Gran Descubrimento).

 
En maio de 1999 encargouse a realización dun estudo de mercado a unha agrupación de empresas especializadas na materia (KPMG Axe Consultants + ISC + Campus Conseil + Extel). Grazas ao resultado positivo arroxado por devandito estudo, no tocante á previsión de clientela, consiguiuse un compromiso financeiro por parte do Estado francés e das corporacións locais e rexionais. O Comité Interministerial de Ordeación e Desenvolvemewnto do Territorio (CIADT) de abril de 2000 confirmou o apoio, fundamental por outra parte, dos poderes públicos ao proxecto. 

O estudo de arquitectos Chaix & Morel e asociados encárgase, desde xullo de 2000, da dirección das obras de acondicionamento da Découverte.

 
Cap'Découverte tense convertido, dende entón, nun proxecto de toda unha rexión, apoiado polo conxunto das corporacións locais e rexionais: municipios, Consello Xeral do Tarn, Consello Rexional Midi-Pyrénées (equivalente á Xunta de Galicia).

Pra coñecer + pincha aquí

Costas derrubará o paseo marítimo de Xove

O ministerio gastará 726.000 euros para recuperar o aspecto orixinal do litoral de Esteiro sobre o que construíra a estrutura fai un decenio por 462.000 euros

Pouco máis de dez anos durou o paseo marítimo e as estruturas construídas sobre a praia de Esteiro (Xove). Estase ultimando o rebo dunha obra exposta no seu día para proporcionar servizos e «protexer as dunas». Demoleuno o mesmo organismo que o proxectou, a Dirección Xeral de Costas, entón encadrada no Ministerio de Obras Públicas, e hoxe, no medio Ambiente. Costas investiu 462.000 euros en levantar, sobre o acceso á praia, corredores de escaleiras de formigón, un fornelo con chaira empedrada, aparcadoiro, duchas, baños, mesas e grelladas. Agora acaba de derruirlo todo, máis de 45.000 metros cadrados, co fin de recuperar e protexer o sistema dunar, conectar unha zona de aparcadoiro cunha pasarela de madeira, trazar un carreiro peonil e adecuar un edificio para servizos, por 726.000 euros.

O areal, duns 800 metros, podería volver estar rodeado de dunas e juncos, en base a unha política que pretende «recuperar e mellorar a franxa litoral, respectando as características ambientais e paisaxísticas de cada zona e facilitando o uso e goce da costa ao cidadán». Nestes parámetros, o estilo de paseo con cemento, laxas e muros de lousa (aínda nos lugares onde o litoral é de granito, como ocorre en Xove), farois, pérgolas e todo tipo de edificios nas costas galega e cantábrica, parece desterrado do inventario oficial, en favor de pasarelas de madeira de 2,2 metros de ancho e carreiros máis discretos do mesmo ancho, de grava e area compactadas.

Medio Ambiente confirma que a de Esteiro, un espazo illado, é unha actuación puntual. Rexenerar o cementado requiriría só na costa de Lugo un orzamento inxente para restituílo ás súas características morfológicas, paisaxísticas e vexetais orixinais. Dificilmente devolveranse as condicións idóneas para que as dunas evolucionen noutros areais en que fai anos derrubáronse chabolas para construír paseos, e aumentar a continuación o volume de edificios privados.

Desde a época de Fernando Osorio Páramo como director xeneral de Costas, cando se falaba sen ambaxes de «paseos de fachada marítima», Administracións municipais de distinta cor participaron do frenesí dos paseos e apenas quedou praia sen o seu. Na mesma liña, o último sobre as dunas e paseos son os «centros de interpretación».

En dirección contraria, a derriba da estrutura de seis plantas dun hotel inconcluso sobre a praia de Areoura (Foz) en tempos do ministro Matas marcou un claro cambio de rumbo, aínda que quedaron os chalés sobre os riscos. Seguíronlle outras demolicións soadas como a do complexo de Caixa Galicia en Benquerencia, e algunha máis que está ao caer, pero quedan moitos paseos que bordean as rías ou ata os de ribeira sobre os mesmos cantiis.

"Dáme medo que non haxa ningún tipo de reacción por parte das administracións"

Xosé Ramón Vidal Romaní, director do Instituto Universitario de Xeoloxía da UDC falou con Vieiros sobre as posíbeis consecuencias que tería o enchido de auga das minas de Meirama e As Pontes.

En Galiza non estamos acostumados a sentir moitos tremores sísmicos, vivimos nun lugar seguro?
Si, até o de agora a maior intensidade dun tremor non pasou de seis na escala Richter, os problemas non veñen pola sismicidade natural, senón por outras causas alleas que incrementan os riscos.

Causas como por exemplo o recheo das minas d'As Pontes e Meirama de auga? Que suporía para o noso país que se leve a cabo esta iniciativa?
No caso d'As Pontes e Meirama pretenden encher de auga o que antes estaba enchido con outras substancias minerais. O problema é que as lagoas resultantes chegarían até os 400 metros de profundidade, o que suporía unha presión hidrostática moi grande no fondo das mesmas, e esta presión podería dirixirse en calquera dirección. Se combinamos esta causa cos sismos que se producen nestas dúas zonas, especialmente ao estaren situadas enriba de dúas fallas activas, os riscos se incrementan. É perigoso para as cidades que se atopan debaixo da presa.

O control do enchido tamén debería facerse de forma coidadosa, para poder deter o proceso en calquera momento, ante posíbeis imprevistos. Ao tratarse de dúas zonas sísmicas activas, que se moven periodicamente, este proceso tamén está rodeado de riscos.

Outro dos problemas desta medida sería a falta de medidas de emerxencia preestablecidas, ou dun protocolo de actuación á hora de accidente...
Si, estamos falando dunha lagoa de 400 metros de profundidade, que estará fundamentalmente destinada ao uso turístico, o que implica que pode chegar a haber naufraxios. No plano non se inclúen medidas de actuación en casos deste tipo, habería que ter medios especiais, submarinos, e algún tipo de organización á hora de proceder aos rescates. Polo de agora, este é outro dos moitos inconvenientes que achega esta medida.

A existencia dunha masa de auga tan grande ao carón de cidades ou vilas pode tamén producir cambios climáticos non si?
Incrementaríanse as brumas e a humidade da zona, ademais de provocar microclimas húmidos que provocarían en moitos casos infeccións nas plantas ou incluso na poboación. As condicións da auga acumulada tamén será outro dos efectos negativos. Habitualmente en Galiza a calidade da auga é ácida, pero nestas zonas a acidez increméntase debido á profundidade. Non se permite a osixenación, o que impide que haxa unha vida subacuática normal.

Desbotáronse outras propostas como a de selar o fondo do oco das minas, ou utilizalo como vertedoiro, en moitos casos por causas económicas. Dende o seu punto de vista, cal sería a mellor solución para rematar con este problema?
Penso que sería enchelas de entullos. En Galiza hai dúas empresas que están a producilos. Enchería o fondo dos ocos con lousa, e deixaría unha profundidade de aproximadamente 20 ou 40 metros para facer a lagoa e dedicala ao turismo como se pretendía nun principio. O problema non é que se cre unha lagoa artificial, senón a profundidade da mesma. Unha masa de auga de menor tamaño sería menos prexudicial que a que teñen prevista.

E cal sería a solución dende o punto de vista administrativo?
Esta é unha das cousas que máis medo me dá. Que non haxa ningún tipo de reacción por parte das administracións. O informe medioambiental polo que se rexeron para crear este proxecto está anquilosado, agora existen máis estudos que reflicten os perigos dos proxectos d'As Pontes e Meirama, e o mes que ven se vai presentar unha tese que conta con datos de 2007.

Penso que alguén do goberno ten que arriscarse e dicir que non vai haber ningún problema. Necesitamos a un responsábel ao que recorrer en caso de que o proxecto non saia como estaba previsto e que non sexa Galiza nin os galegos os que teñan que pagar os erros cometidos por outros.

ADEGA desaconsella construir lagos artificiais sobre as minas de As Pontes e Meirama

Fotógrafo: Domingo Díaz Cabot (para ve-la ampliada pincha enriba)

Consideran que pueden afectar a los ríos de su entorno, y que el nivel de sismicidad de ambas comarcas puede provocar "problemas". Alertan de que en el siglo IV a.C. se registró en la zona un terremoto de escala 9, "algo que se puede repetir".

La Coruña. 01/04/2008
Alberto Varela

La Asociación Ecologista ADEGA ha alertado de que la creación de lagos sobre los socavones de las minas de lignito de As Pontes, y Meirama, ambas en La Coruña, pueden provocar problemas futuros.

Por un lado, su presidenta, Adela Figueiroa, ha explicado que el trasvase de agua disminuirá el caudal de los ríos. En el caso de As Pontes el afectado sería en Eume, que abastece al espacio natural de las “Fragas del Eume”, consideradas el último bosque atlántico de Europa.

Por otro, el catedrático de geología Xosé Ramón Vidal Romaní, ha explicado que en ambas comarcas está desaconsejada la creación de ese tipo de lagos por motivos sísmicos. Existen fallas en movimiento, y en el caso de As Pontes, una tesis doctoral que se publica estos días sostiene que en la comarca de Ferrol se produjo “en el año IV a.C.” un terremoto de grado nueve, “algo que se podría repetir”.

Figueiroa ha asegurado también que “en Alemania se han llevado a cabo iniciativas similares y han dado problemas”, y por eso ha pedido a la Xunta que “no opte por la opción más barata” y piense en los inconvenientes que pueden surgir.

Los estudios consultados por ADEGA han revelado también que en las zonas las en las que se proyectan los rellenos “se suelen llenar de agua normalmente”, por lo que concluyen reclamando la elaboración de una solución “más sensata”.

extraído de AGROCOPE

AQUACIENCIA, O XARDÍN DIDÁCTICO DA AUGA

Aconsellamos unha visita cos rapaces polo recinto de Aquaciencia en Ferrol. AQUACIENCIA é un xardín aberto a todos, con percorridos axeitados a diferentes niveis -dende a primaria ata o bacharelato-. Un espacio para aprender e para xogar co que é o principal elemento deste planeta, a fonte da súa vida. Nunha extensión duns 5000 m2, o Xardín Didáctico Aquaciencia é un recinto que aproveita as súas características medioambientais para amosar todas as funcións da auga. En estado natural, formando ríos e lagoas, ou canalizada artificialmente, a auga é a protagonista do espacio. De xeito ameno e atractivo, os visitantes poden ir paseando polo xardín e, mediante distintos enxeños, trebellos, maquetas, paneis e xogos, descubrir a auga, a súa enerxía e os seus principios dinámicos... Ademais, podes concertar visitas guiadas para grupos.

Lugar: Parque Raíña Sofía, no centro da cidade de Ferrol.

Data de inscrición: Non se necesita. Entrada gratuita

+ INFO EN AQUACIENCIA

O fututuro lago das Pontes no Progreso de Lugo

Na Chaira, suplemento do Progreso de Lugo, apareceu hai uns días unha interesante reportaxe da xornalista pontesa Cristina Arias. Nós enlazámola dende da asociación de informática Amigus. Ir a nova.

Atopan restos do Paleolítico Inferior na Sierra da Groba

As pezas son bifaces, lascas e núcleos usados como ferramentas de traballo fai máis de 300.000 anos

Os materiais descubertos están dentro da área onde se prevé instalar o parque eólico Albariño I

Novos achados arqueolóxicos puxeron en dúbida para o colectivo Sos Groba a viabilidade do parque eólico Albariño I. Arqueólogos desta plataforma cidadá que se opón ao proxecto de Eurovento atoparon útiles de pedra de máis de 300.000 anos de antigüidade na zona que se verá afectada polo polígono de aeroxeradores.

As pezas dan conta da existencia de asentamentos de grupos de homínidos durante o Paleolítico Inferior na altiplanicie onde se unen os concellos de Baiona, Oia e Tomiño.

Trátase dunha vintena de materiais entre os que hai bifaces da época Achelense, uns útiles traballados polas dúas caras en forma o améndoa; lascas ou fragmentos cortantes de roca e, para rematar, núcleos que servían para facer as lascas.

Estes primitivos utensilios son de cuarcita, un tipo de roca que non existe na Sierra da Groba e que probablemente foi transportada desde as beiras do río Miño, segundo apuntaron onte os especialistas Xosé Lois Vilar e Eduardo Méndez, durante a presentación dos achados , que tivo lugar no Hotel Tres Carabelas.

As investigacións iniciáronse fai dous meses, durante a redacción dun informe sobre o patrimonio cultural da área afectada polo parque eólico, a petición da dirección xeral de Patrimonio da Xunta e da delegación de Cultura de Pontevedra.

Os portavoces de SOS Groba afirman que os materiais atopados son tan só a punta do iceberg, e que se se continúa investigando poderían achegarse novos datos sobre unha das etapas da prehistoria menos estudadas en Galicia.

Con todo, afirman que o xacemento se atopa en risco de destrución pola iniciativa do parque eólico Albariño I, «xa que a construción e remodelación de pistas e demais obras intrínsecas a calquera infraestrutura pon en grave risgo a desaparición a este depósito arqueolóxico de gran valor histórico», afirman.

SOS Groba considera que este xacemento e os 200 puntos de interese que se coñecen na zona afectada polo proxecto deben ser considerados como un argumento para desaconsellar a execución do parque eólico.

Lido na Voz de Galicia

Novos usos para vellos espazos mineiros

El jueves 29 de noviembre tuvo lugar en Andorra una jornada divulgativa del programa europeo SMART organizada por la Comarca. En ella se daban a conocer en una “mesa de experiencias” los proyectos de recuperación de cuatro zonas mineras –dos en Alemania, una en Grecia y la nuestra, de la comarca de Andorra-Sierra de Arcos,- asociadas con un objetivo común: el de redirigir la economía en viejas zonas mineras. 

Presentó el acto el alcalde de Andorra, Luis Ángel Romero, explicando que “poner en valor la minería y valorizar una zona degradada” es en definitiva la intención de los distintos proyectos de este programa europeo que incluye a nuestra comarca. El concejal de Ejulve, Carlos Abad, en representación del presidente de la comarca, introdujo la charla recordando que “nuestras minas han tenido mineros” y es en parte por ellos, como homenaje, por lo que se está haciendo un esfuerzo para recuperar los antiguos espacios mineros.

En inglés, y con una excelente intérprete –Mª Ángeles Tomás, técnico de Cultura y Turismo de la Comarca de Andorra-Sierra de Arcos y organizadora de la jornada- fueron exponiendo cada uno de los representantes los diferentes proyectos de usos alternativos de sus respectivas regiones mineras, dentro del SMART- NatuREshapingLandscape, que viene a ser algo así como: “dando una nueva forma al paisaje y naturalizándolo”.

Las minas para usos recreativos y paisajísticos (Alemania). 

El mar de Markkleeberger, un lago artificial creado en el hueco de una antigua mina a cielo abierto próxima a la ciudad de Leipzig, cerca de Sajonia, fue la primera de las experiencias que explicó Bernd Walter (de la Development Company). 

La reunificación de Alemania hizo que en 1991 se cerraran la mayor parte de las minas de esta región en la que la influencia de la minería de carbón era enorme. Más de 24.000 personas fueron movilizadas “engullidas” por las minas a cielo abierto, quedando un paisaje desolado de grandes agujeros. 

Aquel paisaje lunar es hoy una zona cubierta por seis lagos (con alguna mina todavía en activo) que están siendo rellenados con aguas procedentes de la lluvia, de un río próximo y subterráneas extraídas de minas cercanas. Uno de ellos es el de Markkleeberger en el que, para recuperar la zona, se han llevado a cabo diversas actuaciones, algunas en marcha todavía, la mayor parte de ellas para usos lúdicos, como un paseo “marítimo” alrededor del lago, un centro para actividades deportivas, varias sendas turísticas, playas, embarcaderos (con barcas movidas por energía solar), una zona “natural” protegida del uso público y una zona deportiva de aguas bravas, proyecto emblemático del lago. Hay además algunos objetivos futuros del proyecto como dedicar un área a la cría y comercialización de bisontes.

El SMART sólo ha financiado una pequeña parte de todo esto: la señalización de senderos y áreas de descanso, en 2006, y la reforestación en la orilla sur del lago, en 2007.

El bosque plateado, recuperación paisajística en el lago Störmthaler, otro de los lagos de la misma región alemana, fue el proyecto que explicó Uwe Weigelt, representante del Ayuntamiento de Grosspoesna. El esfuerzo principal que se está llevando acabo en este lago es el de la recuperación de diversos lugares, pueblos casi abandonados cuando la minería avanzaba (Grospoesna llegó a tener 30 habitantes en 1983, ahora son 450), patrimonio artístico y áreas naturales. Para ello, se están realizando – o se harán en un futuro- diversos proyectos como un centro ecológico para la naturaleza y la agricultura dedicado a actividades de educación ambiental, senderos alrededor del lago, o una reproducción artística flotante en medio del lago, de una iglesia, monumento a las desaparecidas por el avance minero. Otro de los proyectos realizados ha sido la recuperación de maquinaria pesada minera como una enorme estructura staker, seña de identidad de la región.

El programa SMART financia en este caso el “bosque plateado”, la reforestación de una península con una especie de sauce plateado muy ornamental, con el objetivo de naturalizar las orillas del lago e introducir fauna para poder realizar visitas guiadas.

Las minas como vertederos (Grecia). 

Nadia Hatzimitraga, del Dpto. de proyectos y programas de la empresa pública DIADYMA SA de Kozani, Grecia, expuso las actuaciones de gestión integrada de residuos aprovechando antiguos huecos de minas que se están llevando a cabo en una región del norte de Grecia, al oeste de Macedonia, zona sin salida al mar y una de las más pobres de Grecia.

¿Cómo entender la transformación de una mina en un basurero como un proyecto de desarrollo? La respuesta está en considerarlo dentro de un proyecto conjunto de mejora del medio ambiente de mayor envergadura.

Aquella antigua zona minera en la que existían muchos vertederos ilegales desparramados por doquier se ha convertido hoy en un modelo de gestión de residuos con la participación de todos los municipios. De 207 basureros clausurados, 40 han sido restaurados y reforestados. 

A partir de 5 “estaciones de transferencia”, a donde llegan los residuos de toda la región, se derivan y centralizan en un único vertedero, antiguo hueco de mina, cedido por la empresa minero-eléctrica que explota la zona, en la que ya se está llevando a cabo la recuperación y reutilización de parte de los residuos.

El principal éxito del proyecto es su actividad paralela: la Educación Ambiental con la conversión del basurero central en un “Ecoparque” para usos educativos. Los problemas relacionados con la situación medioambiental precaria que se generan con el fin de las actividades mineras, son comunes a cualquier zona que se ha visto en esa situación, tales como la degradación del paisaje, el deterioro de la calidad de vida, de las aguas, la caída del valor del suelo..., y una manera de superarlos es mediante la sensibilización. 

Con esta filosofía, el programa SMART financia la construcción del Ecopark: la restauración integral del hueco minero en tres sectores: uno primario con cultivos de plantas oleaginosas para usos energéticos y otras especies arbóreas, uno secundario de uso energético con especial atención a las energías renovables y a la gestión de residuos y uno terciario para usos educativos y recreativos.

La mina como centro de desarrollo turístico: un parque tecnológico minero (España).

La mesa de experiencias sobre reutilización de viejos espacios mineros terminó con la intervención de Mª Ángeles Tomás, representante del proyecto español: el parque tecnológico minero MWINAS del pozo de San Juan. Explicó las razones del porqué del parque minero como estrategia de desarrollo de la comarca ante la crisis del carbón, el fomento del sector turístico vinculado a la cultura y al patrimonio y enumeró los objetivos que surgieron a partir de las Jornadas del Oficio de Minero del año 2005 (recuperación, exposición, centro de investigación de archivos de Endesa...etc). Desde entonces hasta hoy el centro del pozo de San Juan ha ido creciendo, mejorando sus instalaciones y exposición y ha unido su visita a la del humedal creado en el hueco dejado por la Corta Alloza donde se encuentra un espacio de interpretación sobre la “restauración ecológica de zonas mineras”.

El programa SMART se encarga en este caso de financiar el proyecto de “Musealización exterior del pozo San Juan”, la exposición al pie del castillete de extracción minera de una numerosa colección de grandes máquinas, mudos testigos del duro trabajo en túneles y galerías utilizadas tanto en la minería subterránea como en la minería a cielo abierto.

La Jornada terminó con la visita a la hermosa exposición fotográfica A cielo abierto, las huellas del carbón, cedida por Endesa, obra de Arturo Polo, situada en el patio de la Casa de Cultura.

Nova recollida na páxina web do Centro de Estudios Locales de Andorra (CELAN)

«AS PONTES PERDEU PATRIMONIO A MARCHAS FORZADAS DOS 70 PARA AQUÍ»

Entrevista a JOSÉ MARÍA LÓPEZ FERRO impulsor do primeiro museo pontés.
Texto e foto: Cristina Arias, publicado o pasado 4 de marzo no Progreso de Lugo

Defensor do pasado, da historia e das raíces dun pobo, José María López Ferro creou o Museo Etnográfico do Monte Caxado para recuperar as pezas tradicionais dunha época na que, coa chegada de Endesa, cambiaba a actividade e transformábase a sociedade nas Pontes.

JOSÉ MARÍA López Ferro leva media vida procurando que non se esquenza o pasado das Pontes que, como suliña, é moi anterior á chegada de Endesa á vila. El é o creador do primeiro museo pontés, o Museo Etnográfico de Monte Caxado, que instalou nos corredores do colexio no que aínda da clase. Asemade, forma parte da Asociación de Estudos Históricos e Sociais “Hume” das Pontes.

Despois de tantos traballos; que opina da situación actual do patrimonio no municipio?
O patrimonio nas Pontes está moi mal. Acabamos de sair dunha destrución dunha zona arqueolóxica importante na Mourela e penso que tiña que haber un cambio político local, provincial e incluso autonómico para protexer o noso patrimonio. As Pontes perdeu moitísimo dos anos 70 para aquí, a marchas forzadas. A mina, a autovía, as expropiacións de Endesa…, que non só destrozaron o patrimonio en sí, as mámoas ou os castros, senón tamén o patrimonio inmaterial, é dicir, a cultura popular desas zonas, os seus costumes e as súas tradicións.

Que se podería facer para cambiar isto?
Todos sabemos que hai materiais recollidos das escavacións e almacenados. Xa que hai un museo da enerxía e queren facer un da minería, por que non facer un arqueolóxico? É a historia do pobo e aquí dá a sensación de que é a industria a que está dirixindo todas as actividades do pobo, que son os veciños e a súa historia. Hai cousas antes de Endesa. E tamén se podería coidar máis o museo etnográfico.

Tras tantos anos no colexio; nunca pensaron en cambialo de sitio?
Si e non. Persoalmente penso que terá que acabar saíndo co tempo. O espazo quédase pequeño. Gustaríame que se creara unha fundación independente e que se instalara nunha zona bonita.

Para moitos, un dos grandes erros do museo é a falta de indicacións.
Solicitamos hai dous anos ó Concello que estivese indicado polo menos nas entradas do pobo. Incluso pensamos en que se incluíran os horarios. Pero non tivemos resposta. Sería interesante e quérese solicitar de novo a esta corporación.

Non reciben ningún apoio?
O que hai é un convenio que se asinou no curso 96-97 entre o Concello e a APA do centro, que contempla a apertura ó público durante unhas horas os sábados –de 12.00 a 13.00 horas e de 18.00 a 20.00- e durante festividades locais como a Feira do Grelo ou a de Fungos e Cogomelos. Nese convenio estipulouse a contratación dunha persoa que fai as visitas guiadas, que neste momento están no aire porque o rapaz que estaba ten outras actividades e vai haber que cambialo.

Cal foi a evolución do museo? Recibe máis ou menos xente agora?
Nos últimos anos, se cadra, pola falta de publicacións e publicidade, as visitas van un pouco a menos. Pero o museo está aberto a todos. Na miña opinión é unha colección de pezas importante e creo que debería vir a xente. No curso 85-86 comezamos coa idea e no 87 inauguramos o museo con 250 pezas. Na actualidade, hai máis de 2.000, e se as vas inventariando dunha en unha moitas máis porque moitas se rexistran por grupo. Toda a xente se leva unha boa impresión, asemade a maioría pensan que será unha aula e sorpréndense cando ven que o museo é todo o colexio.

Estando tan o alcance da man; que tal o coidan os alumnos?
Perfecto. Nunca estragaron nada. Empezan a vivir co museo dende que veñen, con tres anos, e téñeno asumido como algo deles. Unha vez veu unha afiadora e utilizou algunhas das pezas e os rapaces enfadábanse porque estaba a usar pezas que non se podían tocar.

Entre as pezas hai un pouco de todo. Xogos, mobles, cousas da casa, aparellos de labranza e de distintos oficios, obxectos persoais… Destacaría algunha?
Moitas. Hai pezas moi curiosas como un cesto de troitas feito de palla e non de vimbio, unha maleta que un home levou á guerra, documentación para ir a Cuba, un reloxo do século XIX que estivo na fachada da igrexa e que o Concello de Vilalba cambiou co das Pontes por cen fanegas de trigo nunha época de fame ou un libro relixioso de 1665, a peza máis antiga. Tamén hai un arquivo de fotos, que xa conta con máis de 1.000.

Entre tanta peza; falta algunha?
Posiblemente, pero por falta de espazo non podemos coller algunhas. As que soen faltar son moi grandes. Podiamos ter un banco carpinteiro, unha mesa de cepillar ou un tear completo, pero tivemos que dicir que non. Do que sí falta é dos zapateiros, que case non hai.

Todas foron doadas. Son só das Pontes e arredores?
Principalmente son das Pontes e dos concellos limítrofes, pero tamén as hai doutras zonas e incluso doutras comunidades. Hai dediles –para protexer os dedos na sega- de Castela.

Entrevista enlazada desde Amigus.org

O futuro da acuicultura galega a debate

ERGOSFERA, asociación universitaria de estudantes de arquitectura da Coruña, invita a participar no debate sobre o futuro da acuicultura en Galicia.

> WEB ERGOSFERA http://www.ergosfera.org

> FORO KILL+PEIXES http://www.foro.ergosfera.org

* Por supuesto, las propuestas pueden ser de todo tipo y origen:
medioambientales, arquitectónicas, de gestión política o administrativa,
sobre la participación ciudadana, sobre la visivilización de las
problemáticas urbanas, sobre los términos en que se producen las
expropiaciones, sobre las fórmulas de gestión de los terrenos por parte de
la administración, sobre la estructura y posibilidades de las
multinacionales del sector, sobre las consecuencias socio-laborales para
los territorios afectados, sobre las normas urbanísticas que se deberían
crear, etc.

* También se puede utilizar el foro para dar a conocer información sobre
el tema ya elaborada y no suficientemente pública, entendiendo que esta
plataforma intenta poner en el mismo plano a actores y lenguajes de muy
diverso origen que hasta ahora se han expresado por canales diferentes,
con lo que cualquier documento que haga comprensibles a unos los
argumentos de los otros será bienvenido.

CONTACTO: contacto@ergosfera.org

Mitos sobre a rede Natura 2000

A rede Natura 2000 continúa sendo unha gran descoñecida no noso país. Gran parte da información que circula sobre ela non se axusta a realidade, se non que busca xerar controversia obedecendo a intereses que non teñen que ver cá conservación. Un novo e rigoroso informe de WWF/Adena revela as verdadeiras implicacións da rede e desmonta un a un os mitos falsos que tantos conflitos es´tan xerando en moitos punto de España.Para ler o informe preme aquí

Encoro da Ribeira

Despois das ultimas chuvias caídas durante o presente mes de febreiro, o encoro da Ribeira recuperou o seu nivel habitual de auga para esta época do ano.

Mentres, Endesa non pode de momento, comezar co desvío de auga do eume cara o lago da mina. Segundo declaracións da Eléctrica (pincha para ver nova), parece que a canle aínda esta sen rematar.

Imaxe recente do Encoro da Ribeira

Non obstante, como ven publicado en distintas paxinas de internet e mais na prensa escrita, xa se pode ver auga no fondo da mina, precisamente debido as chuvias destas derradeiras semanas. Neste sentido, destacamos a información aparecida no diario “La Opinión” (pincha para ver nova), onde se recolle a denuncia de varias asociacións Ecoloxistas referíndose a esta primeira fase de enchido “pasivo” da antiga explotación de lignito.

Lago da mina (O proxecto Aleman)

Despois do fin da explotación mineira na rexión e logo da reunificación da Alemaña nos anos 90, os gobernos rexionais puxeron en funcionamento o proxecto lausitzer Seenland, co fin de recuperar as mais de 100.000 hectáreas de terreo con alto contido en xofre e falta de auga por o bombeo subterráneo da antiga explotación mineira.

O fin e transformar os aproximadamente 130 km cadrados en lagos artificiais para atraer o turismo e crear novas fontes de traballo, nunha das rexións mais golpeadas por o desemprego.

A rede de lagos navegables estarán conectados entre si mediante canais, contando con distintas atraccións turísticas e deportivas.

O proxecto, que supera os 5000 millóns de euros, debera estar completado en 2018.

A Xunta concede axudas para o patrimonio etnográfico

Imaxe dun Cabazo do Piornedo. 

Destina 300.000 euros a 107 proxectos

A Consellería de Cultura concedeu por primeira vez unha subvención para a rehabilitación de patrimonio etnográfico. En total, o gabinete que dirixe Ánxela Bugallo destinou 300.000 euros a 107 proxectos de restauración de bens de patrimono etnográfico inventariado que procuraban a súa conservación.

Na súa maioría, os destinatarios foron particulares, aínda que tamén recibiron as axudas asociacións veciñais e culturais, para restaurar e conservar principalmente hórreos, muíños, lavadoiros, e cruceiros, así como en fornos e peto de ánimas.

A Dirección Xeral de Patrimonio distingue nestas axudas entre as obras de conservación para o mantemento do inmoble como reparacións puntuais, limpezas ou substitución de materiais danados e que contan cuns 3.000 euros por obra como máximo; e as obras de restauración que buscan recuperar o carácter orixinal do inmoble e ás que destinan 10.000 euros por petición. Os bens patrimoniais que se poden beneficiar destas axudas son: hórreos, cabazos, piornos, celeiros, cruceiros, petos de ánimas, palleiras, alpendres, pallozas, muíños, fontes, lavadoiros, fornos ou pombais.

Galicia-Hoxe.com